Plaka Koruyucu: Nedir, Neden Kullanılır, Nasıl Uygulanır?
Plaka koruyucu, fırın plakalarınızı sır akması, damlaması, çamur erimesi gibi kazalardan korur ve atölyenizin en önemli parçası olan fırınınızı ve fırın plakalarınızı uzun yıllar sorunsuz kullanmanıza yardımcı olur.
Plaka koruyucu nedir?
Plaka koruyucu, seramik ürünlerin rafa yapışmasını önlemek için fırın raflarına sürülen sıvı bir maddedir. Plaka koruyucu, silika, alümina veya zirkonyum gibi yüksek erime noktalarına sahip olan ve birleştiğinde erimeye neden olmayan refrakter maddelerden yapılır. İçeriği, çalışmayı hedeflediğiniz pişirim sıcaklığına göre ayarlanır; silika tipik olarak düşük veya orta derece sıcaklık aralıklarında kullanılırken, porselen çamurlarının temeli olan kaolinden elde edilen alümina, daha yüksek bir erime noktasına sahip olduğu için genellikle daha yüksek sıcaklıklar için kullanılır. Yüksek pişirim programları için zirkon kullanılır, çünkü bu bileşen alüminadan bile daha yüksek erime noktasına sahiptir.
Bir raf, plaka koruyucu ile uygun şekilde korunduğunda, pişirim sırasında üzerine erimiş sır aksa bile fırın soğuduğunda basitçe kaldırılabilir. Plaka koruyucu gerçekten iyi çalışıyorsa, ürünü kaldırdığınızda sadece refrakter tozun üst katmanlarını alacak ve bir kısmını hala rafta bırakacaktır. Dökülen veya incelmeye başlayan bölgelere plaka koruyucu yeniden uygulanmalıdır. Bu nedenle plaka koruyucunun mümkün olduğunca yüksek derece pişirime dayanıklı olması önemlidir. Yüksek derecelere dayanıklı olmayan plaka koruyucular, tozlu karakterlerini kaybedip pullar halinde sertleşerek ürünün dibine yapışabilir ve bu parçaların çıkarılması çok zor olabilir. Bu nedenle, tüm plaka koruyucular arasında, zirkon çok ince olduğu ve iyi bir bulamaç oluşturduğundan iyi bir seçenektir.
Çeşitli kaynaklardan bulabileceğiniz reçeteleri uygulayarak kendi plaka koruyucunuzu yapabileceğiniz gibi, plaka koruyucuyu önceden hazırlanmış olarak satın alabilirsiniz.
Neden plaka koruyucuya ihtiyacınız var?
Plaka koruyucu, seramik çalışmalarla fırın rafları arasında koruyucu bir tabaka sağlar. Her sır pişiriminde plaka koruyucu kullanılmalıdır. Sırın fırın raflarıyla doğrudan temas etmemesi için tüm önlemler alınsa da, bazen beklenmedik bir şekilde rafa akabilir, damlayabilir veya eriyebilir. Bisküvi pişirimlerinde mutlaka plaka koruyucuya ihtiyacınız yoktur, ancak bazı porselen çamurları pişirildiğinde fırın rafınıza yapışabilir. Pişirim sırasındaki genleşme ve küçülme aşamalarında ürünün “ayakları” sıkışabileceği, bazı porselen çamurları yapışmaya eğilimli olduğu ve çamurun her zaman erime riski olduğu için bisküvi pişirimlerinde de kullanmanız önerilir.
Plaka koruyucu kullanmadığınız durumda fırın rafına yapışmış bir ürünü plakadan sökmek ve akmış sırları fırın rafından kazımak gibi zahmetli işleri yapmak dışında fırın rafınızın pürüzsüz yüzeyine zarar vermiş olursunuz. Kazıma sırasında gözden kaçırdığınız herhangi bir sır, rafın gözeneklerine sızarak fırın rafınızı yemeye devam edecek ve onu zayıflatacaktır. Zayıflayan fırın plakası pişirim sırasında kırılırsa, fırın plakanızla beraber fırınınız ve fırındaki tüm çalışmanız zarar görebilir. Bu açıdan bakınca, plaka koruyucu çok ekonomik ve kolay bir uygulamadır.
Plaka koruyucu nasıl hazırlanır ve ne şekilde uygulanır?
Hazır olarak satın aldığınız plaka koruyucular, genellikle toz halinde gelir. Karıştırmak ve uygulamak için gereken adımlar şunlardır:
1. Yeni fırın rafları kullanıyorsanız, plaka koruyucuyu uygulamadan önce boş bir fırında rafları bir kez pişirmeniz önerilir. Bu ilk adım, fırın plakasındaki herhangi bir organik maddenin yok olmasını sağlayacaktır. İlk pişirim sonrası artık fırın raflarınızı plaka koruyucu uygulamanıza hazırdır.
2. Bir kapta az miktarda plaka koruyucu karıştırın. Yağsız süt kıvamı uygun olacaktır.
3. Geniş bir boya fırçası ya da rulo kullanarak fırın rafına ince katmanlar halinde plaka koruyucu uygulayın. Kaplama çok kalın olursa, çatlama ve soyulma olasılığı artar. Ayrıca, fırın rafının kenarlarına bulaşmamasına dikkat edin; pişirim sırasında alttaki rafta bulunan sırlı parçalarınıza dökülebilir. Ayrıca plakanın kenarlarından taşmamasını sağlamak için plaka çevresinden 1 cm’lik bir alanı silebilirsiniz.
4. Plaka koruyucuyu en az 3 kat uygulayın. Bir sonrakini uygulamadan önce her katın iyice kurumasını bekleyin.
5. Plaka koruyucu pullanırsa mutlaka kazıyıp temizleyin. Plaka koruyucunun döküldüğünü fark ederseniz, gevşek parçaları bir boya kazıyıcı ile çıkarın ve yeniden uygulayın. Benzer şekilde, rafınıza herhangi bir sır damlarsa, çıkarmak için boya kazıyıcıyı kullanın, etrafındaki gevşek pulları temizleyin ve ardından açık kalan noktaya biraz plaka koruyucu sürün.
Ayrıca plaka koruyucuyu yalnızca raflarınızın üst yüzeyine uygulamanız gerekir. Raflarınızı ters çevirmek isterseniz, alttaki kapların üzerine dökülmesini önlemek için kullandığınız tüm plaka koruyucuyu kazımanız gerekir.
Sır fırın raflarına bulaşırsa ne yapılmalı?
Plaka koruyucu kullandıysanız, sırın aktığı bir ürünü fırın rafından ayırmakta sorun yaşamamalısınız. Kaldırdığınızda, o bölgedeki plaka koruyucu onunla birlikte gelecektir, ancak çoğunlukla ürününüzün altını zımparalamanız yeterlidir. Bir miktar plaka koruyucu ile raftaki yeri tekrar doldurabilirsiniz. Ancak zamanla fırın plakası, birden fazla uygulamadan dolayı pürüzlü hale gelecektir.
Pürüzlü hale gelmiş bir fırın plakasında pişirim yapmaya devam etmek, seramik ürünlerin deforme olmasına, çatlamasına veya kırılmasına neden olabilir. Bu nedenle, birkaç pişirimden sonra pürüzlü hale gelen plaka koruyucuyu temizlemeniz ve tekrar uygulayarak yenilemeniz gerekir.
Plaka koruyucuyu fırın rafınızdan temizlerken aklınızda bulundurmanız gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
Her pişirimden önce raflarınızı dikkatlice inceleyin.
Fırın rafı üzerinde gevşek, pul pul olan plaka koruyucu varsa, bir boya kazıyıcı veya tel fırça ile çıkardığınızdan emin olun.
Güvenlik ekipmanı giyin.
İyi bir toz maskesiyle birlikte gözlük veya yüz siperi kullanın ve rafları kazırken, fırçalarken veya zımparalarken mümkünse açık havada yapmaya çalışın.
Birikmiş sır kalıntılarını giderin.
Küçük sır damlacıkları bir çekiç ve keski ile yontulabilir, ancak keskiyi asla rafa dik olarak tutmayın. Daha ciddi sır akmaları olduğunda, sırı zımparalamanız ve plaka koruyucuyu temizlemeniz gerekecektir.
KAYNAKÇA:
https://bigceramicstore.com/pages/info-ceramics-tips-tip96_kiln_wash
https://digitalfire.com/glossary/kiln+wash
https://www.soulceramics.com/pages/why-you-need-kiln-wash