Seramikleriniz Gıdaya Uygun mu?

Her seramikçinin, sattığı yeme-içme kaplarının güvenli olduğundan ve mutfakta kullanımın zorluklarına dayanacağından emin olması gerekir. Ancak seramikle uğraşan pek çok kişinin gıdaya uygunluk konusunda haklı olarak kafası oldukça karışıktır.

Birincisi ve en önemlisi, gıda güvenliği açısından “gıdaya uygun” terimi sadece sır için kullanılamaz. Ancak nihai ürün "gıdaya uygun" olarak kabul edilebilir ve bu çok çeşitli faktörlere bağlıdır. Çamur tipi, ürünün formu, yüzey dokusu, pişirme programı, oksit ilavesi ve diğer birçok değişkenin tümünün dikkate alınması gerekir. Genel olarak, yeme-içme kaplarında kullanıma uygun sırların, uygun bir çamur tipi üzerinde olgunlaşana kadar pişirilmesi koşuluyla gıdaya uygunluktan bahsedilebilir. 
Seramik üretim sürecinde çok fazla değişken olduğu için (çamur ve sır uyumu, kimyasal içerikte değişkenlik, fırınlarda sıcaklık değişkenliği, organik malzemeler vb.), gıda açısından güvenli bir seramik sır reçetesinin size uygun olup olmadığını bilmek zor olabilir. 
Bir seramik ürünün "gıdaya uygun" olması için, yiyecek veya içecekle doğrudan temas eden tüm yüzeylerin, suyun, meyve sularının veya yağların nüfuz edebileceği çatlaklar ya da pürüzlü dokular içermeyen, pürüzsüz, hasarsız camsı yüzeylere sahip olması gerekir. Bu tür kusurlar, bakteri büyümesi için sığınaklar olabilir.

SIRIN SIZDIRMASI NE DEMEKTİR?
Sırın bileşimi, fırın rejimi, fırında pişirilen diğer sırlardan çıkan dumanlar dahil olmak üzere birçok faktör sırın sızdırmasına sebep olabilir. Bazı sırlar, belirli yiyeceklerin teması ile çözünür. Sırlar çözündüğünde, bileşenleri yiyeceğe yavaşça salınabilir ve bu da o ürünü kullanan kişiye zarar verme potansiyeline sahiptir. Çoğu sır, limon, portakal suyu gibi asit çözeltilerinde daha hızlı sızdırır, ancak diğerleri, bazı yeşil sebzeler gibi alkali yiyeceklerle temas ettiğinde daha hızlı sızdırabilir.

HANGİ MALZEMELER TOKSİKTİR?
Sır üretiminde kullanılan ve toksik olduğu kanıtlanmış iki malzeme, kurşun ve kadmiyumdur. Kurşun, sırların düşük sıcaklıklarda daha iyi ergimesini sağlamak için kullanılır. Kadmiyum esas olarak parlak turuncu ve kırmızı renkler oluşturmak için kullanılır. Zehirli olabilecek başka malzemeler de vardır, ancak şu anda güvenli olmadıklarına dair yeterli kanıt olmadığından herhangi bir düzenlemeye tabi değildirler. Bu malzemelerin çoğu düşük dozlarda güvenlidir, ancak yüksek dozlarda toksiktir. Bu nedenle sırlarda sızdırmayı olabildiğince azaltmak her zaman iyi bir fikirdir.
Sırınızda kurşun veya kadmiyum yoksa (kurşun içeren fritler dahil) ve fırınınız kurşunla kirlenmemişse, kurşun ve kadmiyum için toksisite testinden geçersiniz. Daha önce kurşunlu sırları pişirdiyseniz, fırın tuğlanız kurşunu emmiş olabilir ve kirlenmiş olabilir. Asla kurşunlu sır kullandığınız ürünlerle aynı fırında yeme içme kaplarını pişirmemelisiniz.
Kurşun veya kadmiyum içeren ve yine de yeme içme kapları için güvenli oldukları belirtilen sırlar bulunmaktadır. Pek çok seramikçi, bu malzemeleri asla yeme içme kaplarında kullanmamanız gerektiğine inanır. Çünkü pişirim koşullarınız farklı olabilir ve test edilen örneklerdeki sırlarda sızdırma olmadığı halde sizin ürünlerinizde olması mümkündür. Ayrıca yıllarca kullanıldıktan sonra, bulaşık makinesinden 30 defa geçtikten sonra, sırlar sertleştikten, mikrodalgada pişirilip dondurulduktan ve asitli yiyeceklerle bombardımana tutulduktan sonra, ileride bir noktada kurşun veya kadmiyum sızmasının her zaman mümkün olduğuna inanırlar. Eğer konuya hâkim, tecrübeli bir seramikçi değilseniz, güvende olmak için onlardan kaçının. 
Yeme içme kapları için kullanıma hazır sıvı ya da toz sırlar kullanıyorsanız, üreticinin “toksik madde içermez” etiketi koyduğundan emin olmalısınız. Bu etiketi içermeyen sırlar kullanıyorsanız, ürününüzün yalnızca dekoratif amaçlı olduğunu ve yiyeceklerle birlikte kullanılamayacağını kalıcı bir şekilde ürün üzerinde açıkça belirtmelisiniz.

SERAMİK ÜRÜNLERİNİZDEKİ SIRSIZ ALANLAR YİYECEK VEYA İÇECEKLE TEMAS EDEBİLİR Mİ? 
Düşük derece seramik çamurundan yapılan ürünlerin, gıdaya uygun olarak kabul edilmesi için yiyecek veya içecekle temas eden tüm yüzeylerinin doğru şekilde pişirilmiş, gıdaya uygun bir sır ile kaplanması gerekir. Düşük derece seramik çamuru, pişirildiğinde bile sıvıların yüzeyinden geçerek çamura nüfuz edebileceği kadar gözenekli kalır. Stoneware ve porselen çamurundan yapılmış ürünlerin sırsız yüzeyleri, tam olgunluklarına kadar pişirildikleri zaman vitrifiye olurlar ve yeme-içme kaplarında güvenli olarak kabul edilebilirler.  El yapımı ürünlerin dış yüzeylerinde bırakılan sırsız alanlar veya ürünlerin altındaki sırsız halkalar, eşyanın gıdaya uygunluğunu değiştirmez.

MAT VEYA ÇATLAK EFEKTLİ SIRLAR YEME İÇME KAPLARINDA KULLANILABİLİR Mİ? 
Mat veya çatlak efektli sırlar üzerinde kahve, domates sosu veya diğer asitli yiyecekler lekelenme yapabilir. Gıda parçacıkları kalırsa, çatlak / düz olmayan yüzey nedeniyle iyice yıkanmayabilir ve bakteri büyümesine neden olabilir. Mat veya çatlak efektli sırların tehlikeli sır malzemelerini yiyeceğe sızdırma olasılığı biraz daha yüksektir, parlak sırlar ise sıkı bir sızdırmazlık görevi görür.
Ancak mat sırlı ürünleri kullananlar için, zehirlenme ile ilgili rapor edilmiş hiçbir vaka veya mat sırlardan kaynaklanan sağlık sorunları hakkında kayıt bulunmadığından mat sırların kullanılmaması gerektiği söylenemez. Bununla birlikte, özellikle son birkaç yılda, konu çok tartışıldığı ve seramikçilerin sebep-sonuç ilişkisi kanıtlanmasa bile, savunmaları zaman ve para gerektirdiğinden, mat yüzeyli sırlar, çatlak sırlar veya diğer parlak olmayan efekt sırlar gıdayla temas eden yüzeylerde önerilmiyor. Genellikle gıdaya temas etmeyen (örneğin dış) yüzeylerde mat sır kullanılabildiği halde, gıdaya dokunan yüzeylerde parlak bir sır uygulanması öneriliyor.

KAYNAKÇA:
https://digitalfire.com/article/are+your+glazes+food+safe+or+are+they+leachable%3F
https://www.georgies.com/gcc-safety-food.shtml
https://www.scarva.com/en/Is-This-Glaze-Food-Safe/cc-40.aspx
https://bigceramicstore.com/pages/info-ceramics-tips-tip53_glaze_toxic_dinnerware_safety
http://www.lakesidepottery.com/HTML%20Text/Tips/Are-matt-glazes-food-safe.htm